Aşk ve EMDR Terapisi

AŞK VE EMDR TERAPİSİ

Aşkın Gözü Neden Kördür?

Aşkın Gözünü Kör Eden İhtiyaçlar Nelerdir?

Yasak Aşk Hangi Psikolojik Sorunlara Yol Açar?

Yasak Aşkın Tedavisi/Terapisi Var Mı?

Karşılıksız Aşkın EMDR İle Tedavisi Var Mı?

Yasak Aşk İle İlgili Terapiler Ne Kadar Sürer?

Sorularına cevap vermeye çalışacağız.

Yasak Aşk (İmkansız Aşk) İnsanın Psikolojisini Nasıl Etkiler?

Hayatta bir kez en azından birçoğumuzun başına gelebilecek bir şeydir yasak aşk. Bunu nerden biliyoruz? Henüz küçük bir kız/erkek çocuğu iken ortalama 4 ile 6 yaş arası ödipal denilen dönemde kızlar babaya, erkek çocuklar anneye ilgi duyar. Adeta aşık olur. Annesi ya da babası için küçük çocuğun yapmayacağı şey yok gibidir. Hemen her anne baba karşıt cinsiyetten çocuğu ile deneyimlemiştir bu aşk halini. Anne baba sarılınca, samimi olunca aşık olan çocuk hemen devreye girer. Anne babayı ayırır. Ya karnı ağrır. Ya da korkmuş gibi yapar. Çığlık atar. Anne babayı ayırır. Büyüdükçe annenin bir kocası, babanın bir kadını olduğunu fark eder. Ya babadan rakip olarak korkar, rekabet edemeyeceğini fark eder. Ya da anneden çekinir, anneyi kaybetmek istemez. Büyüme devam ettikçe hem kız hem de erkek çocuğu anne babadan ve cinsiyete özgü meselelerden “büyüyünce uğraşmak” üzere kopar.  Geleceğe atılan bumerang ergenlikte tekrar öne gelir.

Bazen yeniden gündeme gelen aşk üçgeninde kendimizi nereye ve nasıl konumlandıracağımızı bilemeyiz. Tıpkı çocukluktaki gibi bir üçgenin içinde kendimizi buluruz. Her şey çok iyi çok güzel, harikuladedir. Ama adam ya da kadın maalesef evlidir.

Yasak aşk Psikolojik dengeyi alt üst eder. Çok ciddi bir çatışma ve bunalım ortaya çıkar. Oldukça çetrefilli bu durumda, tahterevalliye binmiş gibi pek çok duygu ve inanç tetiklenir. Diğer yanda vicdani sorgulama ile vicdan azabı ve suçluluk duyguları yaşanır.

“Suçluyum, günah işliyorum, değersizim, önemsizim, kontrol bende değil, çaresizim gibi” kişinin kendine yönelik olumsuz inançları aktive olur. Acı çeker. Çoğunlukla depresyona girmesine neden olur.

Diğer yandan o adama ya da kadına karşı duyulan çok yoğun bir arzu,” onsuz olamama hali, sürekli aklının onda takılı olması” gibi şeyler vardır. Onunla olan her an müthiş (?) güzeldir. Mükemmeldir. Her şey harikadır. Ama ah evli olmasa. Ve kişi her türlü nesnel gerçekliği reddetmeye devam eder. Aşkın gerçekten gözü kördür.

Bazen kişi gerçeği çok uzun süre reddeder. “Bir gün mutlaka, onsuz olamayacağını o kişi anlayacak ve ona geri dönecektir.”

Aşkın Gözü Neden Kördür? Bunun Psikolojik Bir Açıklaması Var Mı?

 Yasak aşka kendini kaptıran kişinin savunma mekanizmaları çok güçlüdür.

İdealizasyon denilen savunma mekanizmasında kişi artı yönde mükemmel algılanır. Aşık olunan kişinin “hep iyi, hep yakışıklı, güzel, hep olumlu özellikleri” seçici olarak öne çıkartılır. Olumsuz olabilecek her türlü bilgi bilinçdışı zihin tarafından yok sayılır.  Gözde büyütülür. Sanki “onun gibi biriyle bir daha karşılaşma olasılığı yokmuş” gibi algılanır. O kişiden ayrılmak demek sonsuza kadar mahvolmak, acı çekmek demektir.

Yasak aşta etkili olan başka bir savunma mekanizması da; İnkar, reddetmedir. Kişi kendini kandırır. “Hayır ona aşık değilim, istediğim zaman onu bırakabilirim…” böyle yaklaşarak o kişiye olan bağımlılık reddedilir.  Önemsizleştirilir. Basitleştirilir. Böyle olunca hiçbir şey yapmak gerekmez.

 Bazen de aşkın gözünü, kaybetme korkusu kör eder. “Vazgeçmek, kaybetmek ölümcül bir kayıp, yok oluş, dünyanın sonu” gibi algılanır. Burada da çok aşırı bir dramatizasyon  vardır. “Ölürüm, mahvolurum, bir daha beni onun gibi kimse sevemez. Bende kimseyi sevemem. Sonsuza kadar sevilmeden kalırım. Sevilmemektense ölürüm daha iyi …” türünde savunmacı düşünceler olur.

Aşkın Gözünü Kör Eden İhtiyaçlar Nelerdir?

Anne baba üçgeninde kendi yerimizi bulma, ayrışma, bireyleşme ve özdeşleşmeye dair sorunların etkin biçimde ergenlikte çözülememesi yetişkinlikte tekrar karşımıza çıkar. Çocuksu arzu ve dürtüler engellenmeye karşı çıkabilir. İçimizdeki çocuk geçmişteki sevgi nesnelerinden vazgeçmek istemez. Geçmişte yeterince sevgi, yakınlık, vb. görülmediğinde yetişkinlikte de tekrarlayan biçimde uzak, soğuk, imkansız olan insanları sevebiliriz. İhtiyaç duyulan sevgi, şefkat, aşk, onaylanmamaya dair acı peşimizi bir türlü bırakmaz.

Eğer bir insan çocukluğunda anne babası tarafından yeterince sevilmediğine inanıyorsa, sevilmeye sevmeye olan ihtiyacı çok fazla olacaktır. Yasak aşk ilişkilerindeki sevgi ihtiyacı o kadar fazladır ki, insanı büyüler, Gözlerini kamaştırır. Sevgi açlığı ne kadar çok ise çekilen acı ve özlem de o kadar fazladır. Kişiyi gerçeklerden koparır. Bulutlara çıkarır. Kim bulutlardan inmek ister ki?

Kişinin hayatına zarar verme pahasına yasak aşkta ısrar etmesine neden olur. Ayrılmak ölümle eşdeğer görülür. Ayrılmak demek sevilmemek, önemsenmemek, yok olmak demektir. Ayrılma deneyimleri çok yoğun depresyon, öz yıkıcı davranışlar, alkol madde bağımlılığında, rastgele cinsel ilişkilerde, aşırı yeme davranışlarında kendini gösterir. Genellikle son çare terapiye başvurulur.

Yasak aşk ilişkileri bağlanmaktan kaçınmanın en iyi yoludur. Pek çok kişi “nedense benim karşıma hep evli adam/kadınlar çıkıyor” Niye böyle oluyor ki? Diye terapistlere sorar. Maalesef bunların da kökeni erken çocukluk deneyimlerinde saklıdır.

Eğer 0-3 yaş aralığında yeterince güvenli bağlanma ilişkileri deneyimleyememiş isek, bağlanma ihtiyaçlarımızı karşılayanlar bizde yoğun kaçınma, tehlike, korku, kaygı yarattı ise; yetişkinlikteki aşk ilişkilerimizde de benzeri türden, tam yakın olup, bağlanamayacağımız kişileri görür ve seçeriz. Böylece bağlanmaktan kendimizi korumuş oluruz.

Burada da rasyonalizasyon dediğimiz savunma mekanizması hakikati bizden gizler. Böylece “benden günah gitti, ben deniyorum, olmuyor” denir. Bağlanma olasılığı, daha doğrusu tehdidi savuşturulur. Çoğunlukla da kendimizi “kurban “ rolünde buluruz. Böylece yaşananlarda bir sorumluluğumuz da olmaz.

Yasak Aşk Hangi Psikolojik Sorunlara Yol Açar?

Yasak aşk ilişkilerinin tuzağına düştüğümüzde kendimizi kontrol edemeyebiliriz. Bile bile kendimize zarar verdiğimizi düşünebiliriz. Kendimize karşı öfke, nefret, kızgınlık duyabiliriz. Kendi gözümüzde öz değerimiz, özsaygımız azalabilir. Hatta kaybolabilir. Kendimize inancımızı da kaybedebiliriz. Maddi ve manevi zararlardan acı çekebiliriz.

Yasak bir ilişkiye dahil olmanın suçluluğu, günahkarlığı içinde pişmanlık yaşayabiliriz. Utanç duygusu ile kişi kendinden utanabilir. Kendine yabancılaşabilir.

Yasak aşk ilişkileri kısa vadede çok haz verebilir. Ancak uzun vadede kişinin duygusal, düşünsel ve ilişkisel hayatına ciddi zarar vermektedir. İlişkiyi sürdürme pahasına ağır bedeller ödenebilir. Çok sıklıkla depresyon,  OKB, uyku, beslenme, dürtü kontrol sorunları, kişiler arası ilişkileri düzenleyememe ve öz bakım sorunları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yasak Aşkın Tedavisi/Terapisi Var Mı?

Yasak aşk sorunlarının terapi ile çözülmesi mümkündür. İnsanlar terapiye genellikle yasak aşkın yarattığı çatışma ve ikilemlerden dolayı gelirler. Depresyon, kaygı bozukluğu ya da madde bağımlılığı gibi, bağımlılık sorunları ile başvurulur. Buzdağının görünmeyen yüzü incelendikçe sorunun dile gelenden daha farklı olduğu ortaya çıkar.

Yasak aştan kurtulmak nasıl mümkün olabilir?

Yasak aşk ilişkilerinden kurtulmak konusunda en çok ve en hızlı işe yarayan EMDR (Sistematik Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme ) Terapisidir. Çünkü; EMDR Terapisi ile olayın içindeki olumsuz inanç, olaya ait duygu, beden duyumu gibi hafıza bileşenleri aynı anda harekete geçirilir. Böylece zihnin var olan iyileşme, adaptif düşünme ve işleme becerileri uyarılır.

Yasak aşka konu olan ilişkinin net biçimde görülmesini engelleyen savunma mekanizmaları yani körlüğe yol açan (idealizasyon, vb.) savunmalar ele alınır. Savunmalara gereksinim kalmadığında, terapinin de desteği ile yasak aşka gücünü veren duygular nötrleşmeye başlar.

Karşılıksız Aşkın EMDR İle Tedavisi Var Mı?

Platonik, karşılıksız aşk durumlarında işlevsiz olan idealizasyon ile kişinin başa çıkabilmesi için; LOPA (Knipe) uygulanmaktadır. Yüksek duygu yatırımından vazgeçebilmesi için çok tatmin edici bulunan bir imge, imaj, foto, An seçilir. O An’a dair pozitif bir inanç, eşlik eden duygu ve beden duyumu ile birlikte BLS işleme yapılır. Tekrarlayan çift yönlü göz hareketleri (BLS) devam ettikçe zihin daha adaptif duygu ve düşüncelere ulaşır. Duygu nötrleşir.

Erotomani (önemli kişilerin kendisine aşık olduğu yanılsaması) denen Hezeyanlı Bozuklukta durum biraz daha farklıdır. Eroto mani türündeki hezeyanlı bozukluklarda tedavi ve terapi süreci farklı işlemektedir.

Yasak Aşk İle İlgili Terapiler Ne Kadar Sürer?

Kişinin öz kaynaklarına, yaşanan problemin ne kadar derine gittiğine göre terapi süreci uzayıp, kısalabilir. Sorunun kökeni ne kadar eskiye gidiyorsa, ne kadar kronikleşmiş meseleler var ise o kadar çok zamana ihtiyaç duyulur. Eğer kişinin yaşananlara dair farkındalık, sorumluluk kapasitesi yani iç görüsü var ise süreç daha kısa olabilir.

 Hazırlayan : Meryem Gül Eren
Çift Aile Akredite Emdr Terapisti